Tussen de groene heuvels en de oevers van de Osum-rivier ligt Berat. Deze stad staat bekend als de “Stad van Duizend Raamkozijnen”. Ook wel de stad van duizend ramen in het Nederlandse populaire programma; ‘Wie is de mol?’
De bijnaam dankt Berat aan zijn unieke Ottomaanse huizen, die in laagjes tegen de hellingen zijn gebouwd en uitkijken over de rivier. Het zijn de witte huizen met lange, smalle ramen en roodoranje dakpannen die dagelijks veelvuldig gefotografeerd worden.
Een stad met eeuwenoude geschiedenis
Berat, een UNESCO-werelderfgoedlocatie sinds 2008, kent een geschiedenis die teruggaat tot de 4e eeuw voor Christus. De stad is gesticht door de Illyriërs, een oud volk dat het Balkanschiereiland bewoonde. Door de eeuwen heen hebben verschillende rijken hun stempel gedrukt op Berat, waaronder de Romeinen, Byzantijnen, Ottomanen en later de communisten. Deze diverse invloeden zijn nog steeds zichtbaar in de architectuur en cultuur van de stad.
Tijdens het Ottomaanse tijdperk bloeide Berat op als een belangrijk handels- en religieus centrum, wat zorgde voor een indrukwekkende verzameling van kerken, moskeeën en traditionele huizen. Deze monumenten, veelal bewaard gebleven, maken de stad tot een levend museum.
Het kasteel van Berat: een oud fort boven de stad
De meest indrukwekkende bezienswaardigheid van Berat is het indrukwekkende Kasteel van Berat (of Kalaja e Beratit), dat hoog op een heuvel boven de stad uittorent. Dit imposante kasteel, oorspronkelijk gebouwd in de 13e eeuw maar met wortels die teruggaan tot de oudheid, biedt een spectaculair uitzicht over de stad en het omliggende landschap. Eenmaal binnen de kasteelmuren ontdek je een fascinerende verzameling van historische huizen, kerken en zelfs twee moskeeën.
Je kan het kasteel in vanaf de noordkant. Na twee dikke toegangspoorten zie je als eerste het gebouw dat onder andere door de Ottomanen als wapenopslagplaats werd gebouwd. In de muur herken je ook de typische bouwstijl die je hier meer ziet: onderin de grote stenen van de Illyriërs, daarop op de Bijzantijnse rode stenen en bovenop de Ottomaanse witte stenen.
Een wandeling door de smalle, kronkelende straatjes van de burcht voelt als een reis naar een andere tijd. Bezoek vooral de Sint-Maria-kerk binnen het kasteel, waar je het Onufri Museum vindt, gewijd aan de beroemde Albanese iconenschilder Onufri. Het museum toont een schitterende collectie van religieuze kunst en iconen, met hun kenmerkende felle rode kleur, die Onufri’s signatuur was.
Het unieke aan dit kasteel is dat het nog steeds bewoond is door lokale families die in traditionele stenen huizen leven. In de hoogtijdagen woonden er bijna 10.000 mensen binnen de kasteelmuren. Nu nog tussen de 200 en 300. Er waren 42 kerken binnen de muren. Nu zijn dat er nog 8. In de communistische tijd werd Albanië een atheistische staat. Daarom werden de kerken leeggehaald en gesloten. In een enkele kerk binnen de kasteelmuren kun je nog mooie fresco’s bewonderen.
Unieke wijken: Mangalem en Gorica
Berat is verdeeld in twee historische wijken: Mangalem en Gorica. Elke wijk heeft zijn eigen charme en verhaal.
Door een aardbeving in 1851 werden vrijwel alle bestaande gebouwen in deze wijken verwoest en in Ottomaanse stijl herbouwt.
- Mangalem, de wijk aan de voet van de kasteelheuvel, werd ooit bewoond door de moslimgemeenschap en staat bekend om zijn karakteristieke Ottomaanse huizen met hun vele ramen. Het is een wirwar van smalle steegjes en witgekalkte huizen die samen een harmonisch geheel vormen. In deze wijk vind je ook de Koningmoskee, de vrijgezellenmoskee en de halveti-tekke, een religieus gebouw van de soefistische substroming van de islam, prachtige voorbeelden van de Ottomaanse architectuur.
- Aan de overkant van de Osum-rivier ligt de Gorica-wijk, die vroeger het christelijke deel van de stad was. De twee wijken worden met elkaar verbonden door de Gorica-brug, een stenen boogbrug die al sinds de 18e eeuw in gebruik is. Gorica heeft een wat meer rustige en landelijke sfeer, met huizen die typerend zijn voor de christelijke traditie.
Beide wijken bieden een prachtig uitzicht op elkaar en zorgen samen voor het iconische beeld van Berat als de “Stad van Duizend Raamkozijnen”.]
Een mix van culturen en religies
Wat Berat extra bijzonder maakt, is de harmonieuze mix van verschillende religieuze en culturele tradities. In de stad staan zowel kerken als moskeeën, wat een symbool is van de vreedzame co-existentie tussen christenen en moslims die al eeuwenlang in deze stad samenleven. Naast de eerder genoemde moskeeën, is de Drie-eenheidskerk in het kasteel een bezoek waard, net als de Sint-Michielskerk, die hoog op een rots ligt en een prachtig uitzicht biedt op de stad beneden.
De rijke religieuze geschiedenis van Berat weerspiegelt zich ook in de architectonische details van de gebouwen, waar je zowel Byzantijnse als Ottomaanse invloeden kunt herkennen.
Proef de smaak van Berat
Ten tijden van het communistische schikbewind stonden hier ook enorme fabrieken voor textiel en leer. Ontelbare tewerkgestelde burgers zijn hier van hun geest beroofd. Nu hebben zij plaats gemaakt voor kleinere productiebedrijven voor olijfolie, azijn, gedroogde vruchten en wijn.
Proef zeker de lokale specialiteit gliko, een zoete traktatie gemaakt van fruit of groenten zoals walnoot, kweepeer en pompoen, ingemaakt in suikersiroop.
Daarnaast is Berat beroemd om zijn wijngaarden. De stad ligt in het hart van een van de beste wijnstreken van Albanië. Bezoek een lokale wijnmakerij zoals Cobo Winery of Nurellari Winery, waar je kunt genieten van een proeverij van de inheemse druivensoorten zoals Shesh i Zi (rode wijn) en Shesh i Bardhë (witte wijn).
