Tirana

Ontdek Tirana

De hoofdstad van Albanië is een verborgen juweel dat de afgelopen jaren steeds meer de aandacht trekt van avontuurlijke reizigers en cultuurliefhebbers. Men maakt een voorzichtige vergelijking met Berlijn. Tirana is een stad van contrasten, waar geschiedenis en een moderne levensstijl samenkomen. In deze stad vind je een mengeling van Oost-Europese invloeden, Ottomaanse architectuur en communistische monumenten. Maar wat maakt Tirana zo uniek en waarom moet je het absoluut bezoeken?

Tirana heeft een rijke, maar ook beladen geschiedenis. De stad werd in 1614 gesticht door de Ottomaanse generaal Sulejman Pasha en groeide in de 20e eeuw uit tot de hoofdstad van Albanië, simpelweg om haar centrale ligging. Maar het is vooral de communistische periode die diepe sporen heeft nagelaten. Van 1946 tot 1991 werd Albanië geregeerd door het streng communistische regime van Enver Hoxha. Gedurende deze tijd werd Albanië een van de meest geïsoleerde atheïstische landen ter wereld, wat een grote invloed had op de ontwikkeling van Tirana.

De Communistische Erfenis, de piramide van Tirana

Onder het bewind van Hoxha werd Tirana getransformeerd tot een symbool van de communistische macht. De meeste gebouwen waren sober en functioneel, gebouwd met een duidelijk doel om de macht van het regime te tonen. Het meest opvallende voorbeeld hiervan is het Piramida e Tiranës, de Piramide van Tirana, die in 1988 werd gebouwd als eerbetoon aan Hoxha na zijn dood. Het gebouw werd ontworpen door zijn dochter en werd gebruikt als museum om zijn leven en werk te vieren. Het is alles behalve sober en functioneel, dat kon wel voor de machthebber.

Na de val van het communisme werd het gebouw symbool voor de verwerping van de dictatuur. Tegenwoordig is de piramide omgetoverd tot een creatief centrum. Bovenop het gebouw heb je een prachtig uitzicht.

Bunkers: de paranoia van het regime

Hoxha’s regime stond bekend om zijn extreme paranoia. De angst voor een buitenlandse invasie leidde tot de bouw van duizenden bunkers door het hele land, waaronder in Tirana. Deze bunkers, die letterlijk overal te vinden zijn – van de bergen tot in stadsparken – werden nooit gebruikt, maar zijn nu een tastbare herinnering aan een periode van angst en isolement.

In Tirana zijn twee van deze bunkers omgevormd tot musea: Bunk’Art 1 en Bunk’Art 2. Bunk’Art 1, aan de rand van de stad, was oorspronkelijk een ondergrondse schuilplaats voor de militaire elite en is nu een museum dat de geschiedenis van het communisme en de Tweede Wereldoorlog in Albanië belicht. Bunk’Art 2, dichter bij het stadscentrum, richt zich meer op de politieke onderdrukking en de wreedheden die tijdens Hoxha’s bewind plaatsvonden. Beide musea bieden een intense, maar belangrijke ervaring voor iedereen die meer wil begrijpen van de impact die dit regime had op het Albanese volk.

Daarnaast is er ook nog het museum: House of Leaves. Het museum van de Secret Surveillance, gevestigd in het voormalige kantoor van de geheime politie, de Sigurimi,  van het communistische regime in Albanié. Het museum brengt heel goed de geheime praktijken in beeld. De verschillende kamers van het museum tonen documenten van ‘gevaarlijke’ tegenstanders van het regime, foto’s en afluisterapparatuur. Toen wij er waren liepen de conservatoren als cipiers door de gangen. Of dit bij de beleving hoorde? Ik weet het niet, maar het maakte wel indruk.

Skanderbegplein

Het imposante Skanderbegplein is het centrale plein van Tirana. Skanderberg is de nationale held van Albanie. Kort samengevat hebben de Ottomanen bijna 500 jaar geheerst op Albanees grondgebied.  Begin 1400 probeerden de Ottomanen het land te islamiseren. Wilde je je eigen geloof behouden? Dan moest je meer belasting betalen of je stond je zoon(s) af aan de sultan om opgeleid te worden tot ambtenaar of voetsoldaat. Zo had ook de vader van Skanderbeg gedaan. Skanderbeg vocht mee aan de kant van de sultan, maar bleef uiteindelijk trouw aan het land van zijn vader. Met honderden van zijn mannen liep hij over naar het Hongaarse leger en samen hielden ze de Ottomanen op afstand. Onder aanvoering van Skanderberg hield de Albanese overheersing 25 jaar stand. Na zijn overlijden kwam het Noorden van Albanie alsnog in Ottomaanse handen, maar een Albanees volk was gesticht. Midden op het Skanderbegplein vind je een groot beeld van Skanderbeg op een paard.

In de 400 jaar overheersing door de Turken die volgde bekeerden velen zich van het christendom naar de Islam. Vaak beloonden de Turken de Albanezen met belasting- en andere voordelen in ruil voor de bekering. Binnen de besloten eigen kring behielden de Albanezen echter vaak hun katholieke of orthodoxe gebruiken. Het is tot op de dag van vandaag heel gewoon dat moslims en katholieken samenleven binnen één familie.

Aan het Skanderbegplein vind je ook het Nationaal historisch museum en het operatheater en de Et Hem Bey moskee, gebouwd in de 18^de eeuw en een van de zeldzame bouwwerken uit de Ottomaanse tijd, die in Tirana nog te vinden zijn.

Na de val van het communisme stond het Skanderbegplein symbool voor de overgang naar een nieuw tijdperk. Het is recentelijk gerenoveerd en dient nu als een open ontmoetingsplek waar mensen samenkomen om te wandelen, te ontspannen en te genieten van openluchtconcerten. De stenen waarmee het plein is opgebouwd komen uit heel Albanië. Een plein van en voor iedere Albanees. De centrale locatie van het plein maakt het een ideaal startpunt om de stad te verkennen.

Blokku

Een van de meest fascinerende wijken van Tirana is Blokku, dat tijdens de communistische periode exclusief was voor de partijleiders. In die tijd was het verboden terrein voor de gewone Albanezen, die alleen maar konden dromen van wat zich achter de gesloten deuren afspeelde. De vroegere villa van Enver Hoxha staat er nog steeds. Hoewel al meerdere keren plannen zijn gemaakt voor het gebouw heeft deze nog altijd geen publieke functie. Na de val van het regime werd het gebied geopend en transformeerde het snel tot een van de levendigste plekken van de stad. Tegenwoordig is Blokku gevuld met trendy cafés, bars en restaurants. Wat ooit een symbool van onderdrukking was, is nu een centrum van vrijheid en creativiteit, waar de jeugd van Tirana tot in de vroege uurtjes samenkomt.

Een Stad vol Contrasten en Toekomstperspectief

Tirana mag dan niet de meest gepolijste stad van Europa zijn, maar dat is juist wat het zo interessant maakt. Het is een plek waar oud en nieuw, chaos en orde, arm en rijk, moderniteit en traditie elkaar ontmoeten.

Wil je een blog lezen over Berlijn? Klik dan hier