De naam Lofoten is afgeleid van het oud-Noorse voet. De naam sloeg op het centraal gelegen eiland Vestvagøy, dat de vorm van een poot zou hebben gehad. Nu wordt de naam voor de hele eilandgroep gebruikt.
Eilandengroep
De Lofoten bestaan uit 5 grotere en 2 kleinere eilanden die worden omringd door duizenden kleine ‘scheren’. Scherenkust, aldus de Nederlandse Encyclopedie, is een kustlijn met tal van rotseilandjes en kliffen. De vijf grootste eilanden van oost naar west zijn Austvagøy, Gimsøy, Vestvågøy, Flakstadøy en Moskenesøy. Is het duidelijk dat øy eiland betekent in het Noors?
Er wonen ongeveer 24000 mensen op de Lofoten, waarvan 4000 in de grootste plaats Svolvӕr. Gemiddeld wonen er 20 mensen op een km2. In Nederland zijn dat er 345.
De Noren die hier wonen hebben wij ervaren als vriendelijk maar gereserveerd. Het zijn zeer onafhankelijke mensen.
In de jaren ’80 werden de eilanden met elkaar verbonden middels bruggen en tunnels als een eilandketting. De E10 zoals deze ketting heet, is 168 kilometer lang en verbindt alle eilanden. Het doet mij denken aan de Florida Keys.
Mild zeeklimaat
De invloed van de warme golfstroom waar de Lofoten aan liggen is groot. Hierdoor geniet de archipel een mild zeeklimaat. In de winter is het niet kouder dan een paar graden onder 0 en in de zomer is het tussen 10 en 18 graden. Wel is de wind altijd aanwezig.
In de zomer wordt het ’s nachts niet donker. De middernachtzon schijnt van eind mei tot midden juli een warme gloed over de eilanden. Tijdens de poolnachten is de zon echter niet meer te zien. Deze periode is van begin december tot begin januari.
Het Noorderlicht
Het Noorderlicht, poollicht of aurora borealis ontstaat als de elektrisch geladen deeltjes die de zon de ruimte in slingert, de zogenaamde zonnewind, in de atmosfeer botsen met zuurstofatomen en stikstofmoleculen. Bij voldoende botsingen aan de nachtzijde van de aarde kunnen we dit uitzonderlijke (groene) licht waarnemen. Dit gebeurt voornamelijk in de buurt van de poolcirkel, vandaar poollicht. In de herfst en winter is het poollicht dan ook vaak boven de Lofoten waar te nemen. Volgens de Vikingen was het licht van gestorven maagden die dansten aan de hemelpoort. Hoe dan ook, je hebt wel een heldere sterrenhemel nodig om dit indrukwekkende schouwspel te kunnen zien.
De Lofoten zijn tijdens de ijstijd ontstaan. Het landschap is door het ijs op enkele plaatsen diep ingesneden, dit noemt men een fjord. De bekendste en mooiste fjord van de Lofoten is de Trollfjord.
Flora en fauna
De ondergrond van de Lofoten zijn gneisgesteente. Ondanks deze kalkarme ondergrond groeien er toch verschillende plantensoorten. En vele soorten mossen, bessen, algen en paddenstoelen.
Zoogdieren die hier goed overleven zijn elanden, vossen en vele soorten muizen. De eilanden staan echter bekend om hun zee(zoog) dieren. Baardwalvissen, orka’s, zwaardwalvissen, bruinvis, dwergvinvis en potvissen. Omdat de haring steeds noordelijker trekt komt de orka echter steeds minder voor ter hoogte van de Lofoten. De beste locatie voor een walvissafari is Andenes, net boven de Lofoten.
Het grootste exportproduct van de Lofoten is de kabeljauw. Elke winter trekken miljoenen kabeljauwen uit de Barentszee naar de Lofoten om te paaien. Die geslachtsrijpe kabeljauw noemen we Skrei. Tussen januari en april trekken honderden vissers erop uit om deze vis te vangen.
Veel kabeljauw wordt gedroogd, de houten droogrekken langs de kustlijn van de Lofoten zijn daar het bewijs van. De vis hangt dan drie maanden. Deze maanden is het net boven het vriespunt boven de Loften en met de licht gezouten wind is het ideaal voor het drogen. De vis wordt hard, en heet nu stokvis. Wat zal het dan lekker ruiken in al die leuke vissersdorpjes?
Wil je meer weten over mijn belevenissen op de Lofoten? Lees dan deze blog.
